İşsizlikdən sığorta ödənişinin təyin edilməsi

İşsizlikdən sığorta ödənişi nədir?

Sığorta hadisəsi baş verdikdə sığortaolunana sığortaçı tərəfindən ödənilən aylıq pul vəsaitidir.

Sığorta hadisəsi dedikdə nə başa düşülür?

Sığortaolunana sığorta ödənişinin ödənilməsi üçün əsas olan hal

Kimlər sığortaolunan hesab edilir?

Azərbaycan Respublikasının qanunlarına uyğun olaraq işəgötürənlə əmək müqaviləsi bağlamış və işsizlikdən sığorta olunan işçilər

Kimlər sığortaedən sayılır?

Dövlət orqanları
Fiziki şəxslər
Seçkili orqanların rəhbərləri

Kimlər işsizlikdən sığorta ödənişi almaq üçün müraciət edə bilər?

Sığorta ödənişi dövlət orqanının və ya hüquqi şəxsin ləğv edilməsi, işçilərin sayı və ya ştatların ixtisar edilməsi, müəssisənin mülkiyyətçisi dəyişməsi, əvvəllər müvafiq işdə (vəzifədə) çalışan işçinin işinə (vəzifəsinə) bərpa edilməsi barədə məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi (qərarı) olması, əvvəllər həmin müəssisədə çalışan işçi müddətli həqiqi hərbi xidmətdən ehtiyata buraxıldıqdan sonra öz iş yerinə (vəzifəsinə) qayıtmaq hüququndan istifadə etməsi, habelə əmək müqaviləsinin müddəti qurtarması nəticəsində əmək münasibətlərinə xitam verilmiş və “Məşğulluq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən olunmuş qaydada Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdaﬁəsi Nazirliyinin Mərkəzləşdirilmiş elektron informasiya sisteminin "Əmək və Məşğulluq" altsistemində işsiz kimi qeydiyyata alınmış şəxslərə şamil olunur.

Dövlət orqanının və ya hüquqi şəxsin ləğv edilməsi, işçilərin sayı və ya ştatların ixtisar edilməsi dedikdə əmək məcəlləsinin hansı maddələri nəzərdə tutulur?

Müvafiq olaraq 70-ci maddənin a və b bəndləri, şəxsin son işlədiyi yerdə dövlət qulluqçusu kimi işləyibsə “Dövlət qulluğu haqqında” qanunun müvafiq olaraq 33.1.2 və 33.1.3 maddələri nəzərdə tutulur.

Müvafiq maddələrlə işdən azad olunmuş şəxs nə etməlidir?

Sığorta ödənişi almaq hüququ əldə etmiş şəxs ilkin mərhələdə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində Dövlət Məşğulluq Agentliyinin yerli qurumları və ya “DOST” mərkəzlərində işsiz şəxs kimi qeydiyyata alınmalıdır.Bundan sonra şəxs sığorta ödənişi almaq üçün ərizə və ərizəyə tikilməli olan sənədləri təqdim edir və sığorta ödənişi təyin edilir.

Sığorta tarifləri tərəflər üçün necə tənzimlənir?

Sığortaedən tərəfindən ödənilən sığorta haqqı üzrə - hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 0,5 faizi;

Sığortaolunan tərəfindən ödənilən sığorta haqqı üzrə - işçinin əməkhaqqının 0,5 faizi.

Hansı halda müraciət edənə əsas sığorta ödənişi təyin edilir?

Müraciət edən şəxs Əmək Məcəlləsinin 68-ci maddəsinin 2.b bəndinə, 73-cü maddəsinin 1-ci və ya 2-ci hissəsinə əsasən (əmək müqaviləsinin müddəti qutardıqda) işdən azad olunursa işsizliyin başlamasından əvvəlki ardıcıl gələn 36 təqvim ayı ərzində müddətli əmək müqaviləsi üzrə 24 aydan, Əmək Məcəlləsinin 70-ci maddəsinin a və b bəndlərinə ( hüquqi şəxs ləğv edildikdə və işçilərin sayı və ya ştatları ixtisar edildikdə), 68-ci maddəsinin 2-ci hissəsinin ç) bəndinə (müəssisənin mülkiyyətçisinin dəyişməsi ilə əlaqədar (bu Məcəllənin 63-cü maddəsinin ikinci hissəsində göstərilən işçilər), 74-cü maddəsinin 1-ci hissəsinin b) bəndinə ( əvvəllər müvafiq işdə (vəzifədə) çalışan işçinin işinə (vəzifəsinə) bərpa edilməsi barədə məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi (qərarı) olduqda), 74-cü maddəsinin 1-ci hissəsinin ə bəndinə (əvvəllər həmin müəssisədə çalışan işçi müddətli həqiqi hərbi xidmətdən ehtiyata buraxıldıqdan sonra öz iş yerinə (vəzifəsinə) qayıtmaq hüququndan istifadə etdikdə) və “Dövlət qulluğu haqqında” qanunun 33.1.2 və 33.1.3 maddələrinə (Dövlət orqanı ləğv edildikdə və dövlət qulluqçularının sayı və ya ştatları ixtisar edildikdə) əsasən işdən azad olunarsa, işsizliyin başlamasından əvvəlki 24 təqvim ayı ərzində 12 təqvim ayından çox sığorta stajına malik olduğu halda təyin olunur.

Hansı hallarda əsas sığorta ödənişinə 1,2 əmsalı tətbiq edilir?

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin 146-cı maddəsinə əsasən müəssisədə işin dayandırılması ilə əlaqədar qrup halında məzuniyyətə buraxılmış şəxslər üçün sığorta ödənişinə 1,2 əmsal tətbiq olunur.

Əsas sığorta ödənişinə əlavə dedikdə nə başa düşülür?

Sığorta ödənişi alanın himayəsində 18 yaşına çatmamış uşaq olduqda (əyani təhsil alan tələbələr və şagirdlər təhsili bitirənədək, lakin 23 yaşından çox olmamaqla) onun əsas sığorta ödənişinə hər uşağa görə 5 faiz əlavə edilir.

Ailədə ər və arvadın hər ikisinə sığorta ödənişi təyin edildikdə onların əsas sığorta ödənişinə əlavə necə müəyyən edilir?

Qanunla onlardan yalnız birinin əsas sığorta ödənişinə əlavə almaq hüququ vardır.

İşsizlikdən sığorta ödənişi hansı müddətə təyin edilir?

Dövlət orqanının və ya hüquqi şəxsin ləğv edilməsi, işçilərin sayı və ya ştatların ixtisar edilməsi, müəssisənin mülkiyyətçisi dəyişməsi, əvvəllər müvafiq işdə (vəzifədə) çalışan işçinin işinə (vəzifəsinə) bərpa edilməsi barədə məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi (qərarı) olması, əvvəllər həmin müəssisədə çalışan işçi müddətli həqiqi hərbi xidmətdən ehtiyata buraxıldıqdan sonra öz iş yerinə (vəzifəsinə) qayıtmaq hüququndan istifadə etməsi nəticəsində işdən azad olunan işsiz şəxslərə, ilkin müraciət zamanı 6 ay, təkrar müraciət zamanı 3 ay təyin edilir. Əmək müqaviləsinin müddəti qurtarması maddəsi ilə işdən azad olunan işsiz şəxslərə isə 3 ay müddətində təyin edilir. Həmin şəxslərə təkrar sığorta ödənişinin təyin olunmasına yol verilmir.

Tələb olunan sənədlərin siyahısı
1	Şəxsiyyət vəsiqəsi

Əsas sığorta ödənişi təyin edilən şəxs üçün onun orta aylıq əməkhaqqının məbləğinə hansı faiz dərəcəsi tətbiq edilir?

Sığorta ödənişi sığorta stajından asılı olmayaraq, onların itirilmiş orta aylıq əməkhaqqının 50 faizi məbləğində hesablanır.

Qeyd: Sığorta ödənişinin məbləği müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunan əvvəlki ildə ölkə üzrə orta aylıq əməkhaqqı məbləğindən çox və minimum sığorta ödənişi məbləğindən az ola bilməz.

Sığorta ödənişinin hesablanması üçün orta aylıq əmək haqqının məbləği necə müəyyən edilir?

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin elektron informasiya sistemində sığortaolunanın sığorta haqları üzrə hesabatlarda olan aylıq əməkhaqqı barədə məlumatları əsasında.

İlk dəfə təyin olunan sığorta ödənişi hansı faiz dərəcələrinə mütənasib şəkildə ödənilir?

İlk 2 təqvim ayı üçün -100 faiz;

3-4-cü aylar üçün -80 faiz;

5-6-cı aylar üçün-70 faiz.

Təkrar müraciət zamanı hansı məbləğdə sığorta ödənişi təyin edilir?

Təkrar müraciət zamanı minimum sığorta ödənişi ödənilir (hər ay üçün bərabər məbləğdə).

Fərdi Məşğulluq proqramı dedikdə nə başa düşülür?

İşsiz, habelə bu Qanuna əsasən aktiv məşğulluq tədbirlərinə cəlb edilən işaxtaran şəxsin işə düzəlməsinə və əmək bazarına qaytarılmasına kömək məqsədilə məşğulluq imkanlarının qiymətləndirilməsi əsasında hazırlanan, aktiv məşğulluq tədbirlərinin konkret həcmini, növünü, ardıcıllığını və icra müddətini, habelə işsizlikdən sığorta ödənişinin verilməsini və iş axtarışını müəyyən edən elektron sənəddir. Sığorta ödənişi alan şəxs ayda bir dəfə bu proqramın icrası ilə bağlı hesabatı elektron qaydada təqdim etməlidir.

Hansı hallarda sığorta ödənişinin verilməsi dayandırıla bilər?

“İşsizlikdən sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunun 18-ci maddəsinə əsasən aşağıdakı hallarda işsizlikdən sığorta ödənişi dayandırıla bilər:

Sığorta ödənişi alan şəxs işlə təmin olunduqda; Sığorta ödənişi alan şəxs fərdi məşğulluq proqramını üzrlü səbəblər (hərbi və ya fövqəladə vəziyyət rejiminin, sosial xarakterli fövqəladə mühit rejiminin, o cümlədən epidemiya əleyhinə rejimin, sanitariya-gigiyena və karantin rejimlərinin tətbiqi, habelə özünün xəstəliyi, yaxın qohumunun (babalar, nənələr, valideynlər, övladlığa götürənlər, doğma və ögey qardaşlar və bacılar, ər-arvad, uşaqlar, övladlığa götürülənlər, nəvələr) xəstəliyi və ya vəfat etməsi və s.) olmadan icra etmədikdə
Qanunda sığorta ödənişinin ödənilməsi üçün nəzərdə tutulan müddət başa çatdıqda sığorta ödənişini alan şəxs üzrlü səbəblər (hərbi və ya fövqəladə vəziyyət rejiminin, sosial xarakterli fövqəladə mühit rejiminin, o cümlədən epidemiya əleyhinə rejimin, sanitariya-gigiyena və karantin rejimlərinin tətbiqi, habelə özünün xəstəliyi, yaxın qohumunun (babalar, nənələr, valideynlər, övladlığa götürənlər, doğma və ögey qardaşlar və bacılar, ər-arvad, uşaqlar, övladlığa götürülənlər, nəvələr) xəstəliyi və ya vəfat etməsi və s.) olmadan bu Qanunun 17.7-ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydada və müddətdə fərdi məşğulluq proqramının icrası barədə hesabat təqdim etmədikdə
Sığorta ödənişi alan şəxs sığorta ödənişi aldığı dövrdə müvaﬁq icra hakimiyyəti orqanına məlumat vermədən işə düzəldikdə
Sığorta ödənişi alan şəxs müvaﬁq icra hakimiyyəti orqanı tərəﬁndən müəyyən olunmuş qaydada işsiz kimi qeydiyyata alınma və ya yenidən qeydiyyata alınma şərtlərini və müddətlərini pozduqda
Sığorta ödənişi alan şəxs qanunla müəyyən olunmuş qaydada işə bərpa edildikdə
Sığorta ödənişi alan şəxs ona təklif olunan münasib işlərdən imtina etdikdə 1 (bir) il müddətində
Sığorta ödənişi alan şəxs ali və orta ixtisas təhsil müəssisəsinə əyani qəbul olunduqda
Sığorta ödənişi alan şəxs hərbi və ya alternativ xidmətə, hərbi toplanışlara çağırıldıqda həmin müddətdə
Sığorta ödənişi alan şəxsin barəsində azadlıqdan məhrumetmə və ya tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqinə dair məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarı olduqda həmin müddətdə
Sığorta ödənişi alan şəxsə ”Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə yaşa görə əmək pensiyası təyin edilmək üçün əsaslar yarandıqda
Sığorta ödənişi alan şəxs tərəﬁndən təqdim olunmuş sənədlərdə təhrif olunmuş və ya qanuna uyğun olmayan məlumatlar aşkar olunduqda
Sığorta ödənişi alan şəxs vəfat etdikdə və ya məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarı əsasında xəbərsiz itkin düşmüş və ya ölmüş elan edildikdə
Sığorta ödənişini alan şəxs tərəfindən işsiz kimi qeydiyyatdan çıxarılma barədə ərizə təqdim edildikdə

Bunları bilmək lazımdır

İşsizlikdən sığorta haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu siyasi vəzifə tutan şəxslərə şamil olunmur.

Dövlət orqanı və ya hüquqi şəxsin ləğv edilməsi və ya işçilərin və ya dövlət qulluqçularının sayı və ya ştatların ixtisar edilməsi müəssisənin mülkiyyətçisi dəyişməsi, əvvəllər müvafiq işdə (vəzifədə) çalışan işçinin işinə (vəzifəsinə) bərpa edilməsi barədə məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi (qərarı) olması, əvvəllər həmin müəssisədə çalışan işçi müddətli həqiqi hərbi xidmətdən ehtiyata buraxıldıqdan sonra öz iş yerinə (vəzifəsinə) qayıtmaq hüququndan istifadə etməsi səbəbindən işdən azad olunan sığorta ödənişi almış şəxsə növbəti dəfə yenidən sığorta ödənişi təyin olunması üçün ən azı növbəti 12 ay sığorta stajı, əmək müqaviləsinin müddəti qurtarması səbəbindən işdən azad olunmuş şəxsə isə növbəti sığorta hadisəsi üzrə sığorta ödənişi təyin olunması üçün isə 24 ay sığorta stajı tələb olunur.

Əsas sığorta ödənişinə əlavə əsas sığorta ödənişi ilə birlikdə ödənilir.

Sığorta ödənişi almaq üçün sığortaolunanın müraciət etdiyi ərizə forması, ərizəyə əlavə olunan sənədlərin siyahısı, fərdi məşğulluq proqramının yerinə yetirilməsi qaydası müvaﬁq icra hakimiyyəti orqanı tərəﬁndən müəyyən edilir.